فرایند و مراحل داوری مقاله

فرآیند داوری مقاله برای انتشار مقاله علمی در مجلات اساساً یک مکانیسم کنترل کیفیت است. این مکانیزم فرآیندی است که طی آن داوران مقالات علمی را ارزیابی می کنند و هدف آن تضمین کیفیت بالای مقاله منتشر شده است. با این حال، داوران همتا یا peer reviews در مورد پذیرش یا رد مقالات تصمیم نمی گیرند. آن ها توصیه هایی را ثبت می کنند. در مجلات  اختیار تصمیم گیری پذیرش یا عدم پذیرش مقاله صرفاً بر عهده سردبیران مجلات یا هیئت تحریریه مجله یا به اصطلاح ادیتور ژورنال است. در واقع، این ویراستار مجله است که در فرآیند تصمیم گیری نقش محوری دارد. در این مطلب همراه مهارت مهندسی باشید.

فرآیند داوری مقاله

به طور معمول، پس از ارسال مقاله به یک مجله، ویراستار مجله نسخه اولیه مقاله را بررسی می کند و تصمیم می گیرد که آن را برای بررسی کامل توسط داوران ارسال کند یا خیر. تنها پس از  بررسی اولیه، نسخه مقاله شما برای یک یا چند داور همتا ارسال می‌شود. در نهایت، سردبیران مجله یا هیئت تحریریه مجله، گزارش های داوران همتا را بررسی می کنند و تصمیم نهایی را برای پذیرش یا رد مقاله برای انتشار می گیرند.

مراحل داوری مقاله

بررسی اولیه

هر سال تقریباً 3 میلیون مقاله به مجلات ارسال می شود.  با توجه به حجم بالای ارسالی مقاله، مجلات بیشتری از سیاست غربالگری مقالات قبل از ارسال آنها برای بررسی کامل داوران پیروی می کنند. در طول غربالگری اولیه، سردبیران مجله عمدتا موارد زیر را بررسی می کنند:

سردبیران مجلات معمولاً صدها نسخه خطی را در سال بررسی می کنند. یکی از اولین مواردی که ویراستاران به آن نگاه می‌کنند کاور لتر است و اگر مطالعه به اندازه کافی جالب به نظر نرسد، ممکن است از فراین داوری مقاله از کاور لتر فراتر نرود. بنابراین، ضروری است که نویسندگان یک  کاور لتر خوبی نوشته باشند که اهمیت و قدرت مقاله آنها را برجسته کند و همچنین دلیل خوبی برای مناسب بودن مقاله برای مجله ارائه دهد. سپس ویراستاران چکیده را مرور می‌کنند و حتی ممکن است مقدمه، شکل‌ها و جداول یا بخش‌های دیگر مقاله را مرور کنند تا تعیین کنند آیا  مقاله از آستانه کیفیت خوبی برخوردار است یا خیر.

مزایای بررسی اولیه مقاله

اگر مقاله به وضوح خارج از محدوده مجله باشد، پس رد سریع به نویسنده این امکان را می دهد که به سرعت دستنوشته خود را پیدا کرده و به مجله دیگری ارسال کند.
وقت داوران همتا زمانی تلف می‌شود که باید برای ارزیابی و ارائه بازخورد برای یک مقاله با کیفیت پایین‌تر وقت بگذارند.

بررسی دقیق مقاله توسط داوران

هنگامی که یک مقاله بررسی اولیه را با موفقیت پشت سر میگذارد، برای بررسی داوران ارسال می شود.

سه نوع رایج بررسی داوران همتا برای انتشار مجلات وجود دارد:

نام داوران برای نویسندگان فاش نمی شود
نام داوران و نویسندگان برای یکدیگر آشکار نمی شود
نام نویسندگان و داوران برای یکدیگر آشکار می شود

به طور کلی، حداقل 2 داور همتا (حداکثر 6 نفر) برای بررسی و داوری مقاله انتخاب می شوند. داوران همتا به طور ایده آل در زمینه خود متخصص هستند. مجلات معمولاً مجموعه ای از داوران همتا را تشکیل می دهند که سابقه خوبی در داوری های با کیفیت بالا دارند. یا ممکن است زمینه تحقیقاتی شما را بررسی کنند تا داوران بالقوه را شناسایی کنند یا با محققانی که در کنفرانس‌ها و سمینارها ملاقات کرده‌اند تماس بگیرند.

ویراستاران باید مراقب باشند تا داورانی را انتخاب کنند که از تخصص کافی در زمینه موضوع برای اجرای عدالت در مورد مقاله برخوردار باشند. بنابراین، بررسی مقالات بسیار فنی یا مقالات برخوردار از حوزه‌های موضوعی خاص ممکن است بیشتر طول بکشد، زیرا ممکن است ادیتور ها مدتی طول بکشد تا داوران مناسب را پیدا کنند.

برخی از مجلات به نویسندگان این امکان را می دهند که داوران برگزیده و غیر ارجح را توصیه کنند. نویسندگان بهتر است در صورت وجود از این گزینه استفاده کنند، زیرا می تواند روند بررسی را تسریع کند، و باعث صرفه جویی در وقت مجله برای جستجوی داوران می شود. از این قسمت ساده عبور نکنید و حتما داورانی مناسب برای مقاله خود انتخاب کنید.

بررسی و داوری مقاله زمانی تکمیل می شود که همه داوران گزارش مفصلی را همراه با نظرات خود در مورد مقاله و توصیه های خود برای مجله ارسال کنند. به طور معمول، مجلات از داوران می خواهند که بررسی های خود را در عرض 3-4 هفته تکمیل کنند.با این حال، مجلات معدودی مکانیسمی برای اجرای ضرب الاجل دارند، به همین دلیل است که پیش بینی مدت زمان بررسی و داوری مقاله دشوار است.

تصمیم نهایی داوری مقاله

سردبیر مجله یا هیئت تحریریه، بازخورد ارائه شده توسط داوران را در نظر می گیرد و به تصمیم نهایی در خصوص داوری مقاله می رسد. متداول ترین تصمیماتی که گرفته می شود به شرح زیر است:

پذیرش بدون هیچ تغییری (پذیرش یا Accept شدن مقاله): مجله مقاله را به شکل اصلی منتشر خواهد کرد
پذیرش با اصلاحات جزئی (پذیرش یا Minor revision): مجله مقاله را منتشر می کند و از نویسنده می خواهد که اصلاحات کوچکی انجام دهد.
پذیرش پس از بازبینی‌های عمده (پذیرش مشروط یا Major revision مقاله): مجله مقاله را منتشر می‌کند به شرطی که نویسندگان تغییرات پیشنهادی داوران و/یا ویراستاران را انجام دهند.
تجدید نظر و ارسال مجدد (رد مشروط یا conditional rejection): مجله مایل است پس از ایجاد تغییرات عمده توسط نویسندگان مقاله را در دور دیگری از تصمیم گیری تجدید نظر کند.
رد مقاله (رد کامل یا Reject): مجله مقاله را منتشر نخواهد کرد یا در آن تجدید نظر نخواهد کرد حتی اگر نویسندگان اصلاحات اساسی انجام دهند.
گزینه اول (قبول بدون هیچ تغییری) نادر است. تصمیم دوم (پذیرش با اصلاحات جزئی) معمولاً بهترین نتیجه ای است که نویسندگان باید به آن امیدوار باشند. هنگامی که یک مجله یک مقاله را به طور کامل رد می کند، به نویسندگان توصیه می شود که دوباره به همان مجله ارسال نکنند. اگر مجله می خواست در مقاله تجدید نظر کند، رد مشروط صادر می کرد. رد کامل به این معنی است که مجله فکر می‌کند مقاله استانداردها یا علایق انتشار خود را حتی پس از بازبینی‌های سنگین برآورده نخواهد کرد.

تصمیم گیری ادیتور در خصوص داوری مقاله و چاپ شدن مقاله

آیا داوران و ویراستاران همتا همیشه در مورد آنچه ارزش انتشار دارد توافق دارند؟

خط‌ مشی‌های تصمیم‌گیری ویراستاران متفاوت است: برخی زمانی مقاله را رد می‌کنند که حتی یک داور همتا رد و ریجکت شدن مقاله را توصیه می‌کند، برخی زمانی که اکثریت داوران رد شدن مقاله را توصیه می‌کنند، و برخی تنها زمانی که همه بازبین‌ها رد شدن را توصیه می‌کنند.
معمول است که داوران همتا بازخورد متناقضی درباره یک مقاله ارائه می‌دهند.  در صورتیکه نیمی از داوران رای به پذیرش مقاله و نیمی دیگر رای به رد شدن مقاله بدهند ممکن است قبل از تصمیم گیری، مقاله برای داور سوم ارسال شود و نویسنده ممکن است مجبور باشد مدت بیشتری صبر کند تا فرآیند داوری مقاله تکمیل شود.

در واقع، داوران تمایل دارند پذیرش مقاله را بیشتر از رد شدن توصیه کنند.بنابراین، سردبیران مجلات بسیاری از مقالاتی را که داوران همتا در واقع برای انتشار توصیه کرده‌اند، با تصمیم‌گیری‌هایشان بر اساس نظرات خود در مورد ارزش انتشار مقالات، رد می‌کنند.  نقش بررسی همتا به نویسندگان کمک می‌کند تا مقالات خود را بهبود بخشند تا تصمیم بگیرند که آیا مقاله باید منتشر شوند یا خیر، که وظیفه سردبیر مجله است. امیدوارم نکته طلایی این موضوع رو دریافت کرده باشید. شما برای پذیرفته شدن مقاله خودتون باید بیشترین تاثیر رو بر ادیتور مقاله داشته باشید تا مقالتون شانس بیشتری برای پذیرش داشته باشه.

 

نتیجه گیری

به دلیل تعداد زیاد ارسالی مقالات، مجلات سطح بالا اغلب مجبور می شوند حتی مقالات با کیفیت بالا را به دلایل مختلف رد کنند، واضح است که رقابت برای انتشار مقاله قابل قبول نیست، تصمیم گیری در مورد اینکه چه چیزی شایسته انتشار است چالش سخت تری است.در نهایت، سردبیران مجلات بر اساس نظرشان در مورد ارزش انتشار مقاله و نظرات داوران، تصمیم به پذیرش یا رد مقالات می گیرند.